Vakantie is behalve van alles bijna altijd een periode van permanente verleiding. In opperbeste stemming toer je door zorgvuldig uitgekozen rustieke locaties, en al snel slaan dan momenten van reflectie toe. ‘Als we dit huisje nou eens kopen, een ideale plek voor een pension.’ Of: ‘We doeken de boel thuis op, gaan zuinig leven, en met de opbrengst van de olijfgaard is het pensioen gegarandeerd.’ Het probleem is niet zozeer een hoog fata morgana of utopiegehalte. Met een beetje goede wil en een forse dosis doorzettingsvermogen kun je gemakkelijk de bakens verzetten. Het probleem is of je het wel kúnt, dat wil zeggen: of je over de juiste eigenschappen beschikt om de langdurige regenperiodes te trotseren. Noodzakelijke veranderingen liggen zelden ten grondslag aan overwegingen om dit soort bakens te verzetten, eerder een ‘altijd al iets van plan-gevoel’. Het is juist dat gebrek aan urgentie dat de blik aardig kan vertroebelen.

'Nieuwe producten bedenken' luidt de zeer concrete titel die Gijs van Wulfen aan zijn boek heeft meegegeven. Een titel die het boek volledig waarmaakt. Ook de ondertitel, 'Een praktische reisgids voor organisaties die willen groeien', wordt helemaal waar gemaakt. Op het omslag staat een gloeilamp afgebeeld waarin geen gloeidraad zit, maar een brandende kaars. Een treffende beeltenis voor de inhoud: innovatief, verrassend, en met de nodige humor.

Vandaag een berichtje in Intermediair: Vergaderen wordt steeds minder productief. Zo blijkt althans uit onderzoek onder ruim 800 leidinggevenden in Europa. Ook al zaten bij deze leidinggevenden geen Nederlanders, ik weet zeker dat de resultaten heel herkenbaar zijn in ons land. Meer dan de helft van de vergaderingen is niet efficiënt en draagt weinig bij het aan delen en doorgeven van informatie, zo kunnen we lezen. Als je kijkt naar de hoeveelheid werktijd die we in vergaderen stoppen, zo'n 10-25 % van de tijd (en dat wordt alleen maar erger naarmate je meer managementtaken hebt), zou je denken dat het een belangrijke en ook wellicht leuke activiteit is. Dat kan het ook zeker zijn, maar nog veel vaker hoor je gemopper. Niemand leest de stukken, die pas de dag voor de vergadering verzonden zijn - zelf heb je ze natuurlijk wel gelezen. De vergaderingen zijn te lang, een aantal mensen is steevast te laat, de agenda is onduidelijk en echt knopen doorhakken gebeurt elders. Naast je zit iemand onder tafel SMSjes te versturen, een ander hangt achterover en lijkt zich meer op het uitzicht te concentreren dan op de voorzitter. Vergaderen om een volgende vergadering af te spreken, zo lijkt het soms.

Coaching is in. De grote hoeveelheid literatuur op dit terrein onderstreept dat. 'Is er dan plaats voor nog een boek?' Die vraag stelt de auteur in de inleiding van haar boek. Hoewel ze de vraag zelf ook bevestigend beantwoordt, kan de lezer zelf ook vaststellen dat 'Socratisch coachen' een uitstekend boek is waarin theorie en praktijk in goede balans helder worden beschreven. Het boek is zowel geschikt voor interne als externe coaches.

Ervaren trainers zijn ongetwijfeld bekend met de vierdelige reeks 'Training als beroep' van Frank Oomkes over training. Althans, dat zou ik verwachten. Deze reeks biedt een gedetailleerde beschrijving van het hele proces van voorbereiding, uitvoering en afronding van trainingen. Daarnaast biedt de reeks een bijna eindeloze collectie van oefeningen en procedures voor training, zodat trainers hun trainingsmateriaal regelmatig kunnen aanpassen. 

Eindelijk een tegenhanger van de bestseller 'Hoe word ik een rat'. In 'Dienstbaar leiderschap dat werkt!' wordt genadeloos afgerekend met managers en bestuurders die slechts oog hebben voor de beurswaarde van hun bedrijf. Dit is niet alleen moreel verwerpelijk, maar leidt op lange duur ook tot slechte bedrijfsresultaten en schandalen. Wie dit boek aandurft moet enige verdieping niet schuwen. De ontdekkingstocht voert van managementmodellen tot Herman Hesse, Seneca en Deepak Chopra.

Aan boeken over leiderschap is al lang geen gebrek meer. De vraag is dan ook gerechtvaardigd of het boek van Jan Moen en Paul Ansems een van de vele boeken over dat thema is of uniek in zijn soort. Het laatste is het geval. Vooral door de duidelijke verbinding van theoretisch, wetenschappelijke inzichten met de praktijkervaring van alledag. Moen is in het dagelijks leven hoogleraar management en organisatie in de gezondheidszorg aan de universiteit van Tilburg en parttime consultant. Ansems is voorzitter van de Raad van Bestuur van een ziekenhuis.

Alex is een veelbelovende manager. Hij trekt een groot veranderingsproces bij een reclamebureau. Alex heeft een half jaar gekregen om de positie van het bedrijf te verbeteren, daarna is de kas leeg en gaat het bedrijf failliet. Een uitdagende opdracht, maar niet een die hij uit de losse pols doet.

Vaak zijn boeken 'meer van het zelfde' waarbij oude wijsheden in een eigentijds jasje worden gestoken. Zo niet het boek 'Managementverhalen voor communicatie'. De auteurs hebben een zeer originele invalshoek gekozen: een fictief verhaal met een hoog realiteitsgehalte waarbij vervolgens (bekende) experts hun visie op het probleem geven. Interessant is om te zien hoe ervaren deskundigen zoals Jorritsma, Pieper, In 't Veld, Peper, of Leers en vele anderen vaak verschillende oplossingen voorstellen voor een zelfde type probleem.

Door u(w) innerlijk te transformeren bent uzelf de sleutel tot verandering van uw omgeving, zo luidt de conclusie van het boek 'Presence'. In die zin geven Peter Senge (onder meer auteur van 'De Vijfde Discipline') en zijn co-auteurs antwoord op de vraag wat nodig is om diepgaande veranderingen en doorbraken in mensen en organisaties te bewerkstelligen. Het boek gaat overigens verder dan het niveau van organisatieveranderingen, het rept ook over wenselijke of noodzakelijke veranderingen op mondiaal niveau waarbij de mens de sleutel is.

Dit boek leest als een spannend jongensboek. Het ís ook echt een jongensboek: meisjes spelen de rol zoals ze die al eeuwen gewend zijn te spelen: ze worden vervangen door jongere exemplaren (mannen gaan aan de tweede leg) en ze zijn vooral charmant als gastvrouw en als ze al een eigen carrière ontwikkelen, is dat als TV-babe. 

'De Tao van coaching' is een titel die veel belooft. Een belofte die niet werd ingelost, want het boek viel me na lezing van de eerste paar hoofdstukken nogal tegen. Een Tao belooft immers veel, namelijk niets minder dan de Alomvattende Weg. Het suggereert diepgang en spiritualiteit die ik in het boek niet tegenkwam. Deze Tao is kennelijk bedoeld voor beginnelingen op het gebied van coachend leidinggeven. Er staan erg veel algemeenheden in die je als ervaren coach allang weet en kent.

Terecht stelt Martin Hetebij in zijn boek 'Macht en politiek handelen in organisaties' dat iedereen in een organisatie te maken krijgt met macht en politiek wanneer je de besluitvorming wilt beïnvloeden. En wie wil dit nou niet? Wie heeft geen anderen nodig om zijn of haar werk te doen? We weten allemaal uit ervaring hoe lastig het soms is om in de flexibele en platte organisaties van vandaag je projecten of opdrachten te realiseren.

'Het poëtisch argument. Socratische gesprekken over het goede leven' van Jos Kessels is in meerdere opzichten een bijzonder boek. In de eerste plaats omdat het een caleidoscoop van kleine geschriften is. Daarnaast mist tot mijn vreugde de gortdroge schrijfstijl die ik de meeste filosofen toedicht.

Het boek 'Leren StimuLeren' onder redactie van Gertjan Schuiling en Wim Heine wil een landkaart zijn voor leidinggevenden die het leren in hun organisatie willen stimuleren. Net als de landkaart in het door de beide redacteuren aangehaalde voorbeeld van Weick: een groep soldaten in Zwitserland raakt tijdens een sneeuwstorm in de bergen de weg kwijt. Zij wanen zich verloren in de ijzige wildernis en wachten gelaten hun einde af. Plots ontdekt één van hen in zijn zak een kaart. Grote opluchting. Zij graven zich in om zich te beschermen tegen de kou, en als het ergste voorbij is, vinden zij met behulp van die kaart de weg terug. Hun bezorgde luitenant begroet hen bij terugkeer hartelijk en vraagt hoe zij de weg terug gevonden hebben. Als zij de kaart laten zien, ziet hij dat het geen kaart van de Alpen is maar van de Pyreneeën.

Meestal worden adviezen van vakinhoudelijke deskundigen door klanten dankbaar opgevolgd, maar af en toe gebeurt er iets heel anders: klanten gaan sputteren, ze beschuldigen de adviseur van onbegrip, of gaan morrend op zoek naar een andere adviseur. Theo IJzermans schiet in zijn boek 'Omgaan met weerstand in adviesrelaties' de vakinhoudelijke adviseur die in zo'n situatie met lege handen staat, te hulp. Daarbij put hij rijkelijk uit zijn ervaringen als psychotherapeut. Vanuit dit perspectief laat hij zien dat adviezen sterke emoties kunnen oproepen of het zelfbeeld van de klant verstoren, en dat dát de oorzaak voor de 'weerstand' is.

Onder de noemer 'vergroot je persoonlijke effectiviteit' zijn al diverse boeken verschenen. Boeken waarin het thema 'persoonlijke effectiviteit' vanuit een 'branding' perspectief wordt bekeken: de mens als merk. Het beste voorbeeld van dit 'subgenre' vind ik nog steeds het boekje 'Personal branding. Naam maken als professional' van Frank Kwakman. Binnen een duidelijk omschreven kader - de onmiskenbare relatie tussen reputatie en succes - beschrijft Kwakman hoe je je als professional in positieve zin kunt onderscheiden (en het succes kunt boeken dat je nastreeft).

'Zo Wijnberg, dus jij dacht dat je met 'Ik kijk dwars door je heen' een boek geschreven had dat de moeite van het aanschaffen waard is. Je noemt het toch niet voor niets 'een aanrader voor iedereen die zijn psychologische intelligentie wil vergroten'.' 'Nou, die tekst is niet van mij hoor. Die heeft iemand van de uitgeverij gemaakt.' 'Dus jij vindt het boek helemaal geen aanrader, als ik het goed begrijp.' 'Zo bedoel ik het nou ook weer niet. Natuurlijk vind ik het best aardig. Leuk uitgevoerd ook, met die Sigmund-illustraties.' 'Maar spreken van 'een aanrader' gaat je te ver.'

In navolging van de Amerikaanse psycholoog Clare Graves beschouwen Hans Versnel en Hans Koppenol ieder mens als een vat vol tegenstrijdigheden die voortkomen uit tegenstrijdige waarden. De ontwikkelingslijn van een kind doorloopt een waardespectrum van paars (veiligheid), naar rood (snelheid), naar blauw (zekerheid), naar oranje (competentie), naar groen (groepsgevoel), en tot slot naar geel (intellectuele vrijheid) en soms turkoois (mondiaal / holistisch).