Een juridische wandeling door Maastricht

Maastricht: historische vestingstad, bakermat van de industriële revolutie, culinair walhalla, symbool van Europese integratie én vestigingsplaats van ’s lands jongste universiteit. Volgens de inwoners zelf is Maastricht ook de oudste stad van Nederland. Dat is niet helemaal waar, maar onbetwist is dat er al 2000 jaar onafgebroken mensen rondom de brug over de Maas wonen, werken en leven. En zoals in elke samenleving hebben die Mestreechtenere iets nodig om hun reilen en zeilen te regelen, hun conflicten te beslechten en bij voorkeur te voorkomen. Dat iets heet recht.

In elke willekeurige stad zijn de sporen van dat recht en zijn beoefenaars (de juristen) volop zichtbaar – als je tenminste weet waar je moet kijken. Dat geldt zeker voor Maastricht, dat een bewogen juridische geschiedenis kent. Zeshonderd jaar lang werd de stad bestuurd door twee machthebbers: de prins-bisschop van Luik en de hertog van Brabant (later de Staten-Generaal van de Republiek der Verenigde Nederlanden). In 1795 werd Maastricht de hoofdstad van het gloednieuwe Franse departement Nedermaas en in 1815 vestigde Koning Willem I er het gezag over de al even nieuwe provincie Limburg – toen nog in het verenigd koninkrijk met België. Ook daarna bleef de befaamde Mestreechter Geis het recht in de stad kleuren.

Dit boekje nodigt iedereen, óók de niet-jurist, uit om eens met een juridische blik door de stad te lopen. Met de afwijking juristen eigen, doe ik dat zelf bijna dagelijks. De afwijking is overigens hardnekkig: exact dertig jaar geleden, in 1995, schreef ik een soortgelijke wandeling door Leiden. Ik wist toen niet dat ik ooit in Maastricht zou belanden en zich hier een nieuwe plek zou ontvouwen voor een ietwat buitenissige bezigheid. En waar motief en middelen al bestonden, was er in 2025 ook een aanleiding om een oud plan uit te voeren. Voor wie 7 kilometer te lang vindt: de wandeling kan ook in de luie stoel of van achter het zit-sta-bureau worden gemaakt. Ik wens zowel lezer als wandelaar veel plezier.